استفاده از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی به صورت روزافزون در حال گسترش است. این تجهیزات که در مصارف گوناگون خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، متناسب با محیط بهره‌برداری آن‌ها ملزم به مقاومت در برابر نفوذ اجسام خارجی مانند دست انسان، گرد و خاک، نفوذ مایعات و انواع آلاینده‌های صنعتی می‌باشند. به علاوه این تجهیزات باید قادر باشند تا حد مشخصی از نیروی مکانیکی خارجی را بدون تغییر در رفتار برنامه‌ریزی شده خود تحمل کنند. میزان این نیروها براساس نوع کاربری هر تجهیز، مطابق با الزامات استانداردهای ملی و بین‌المللی تعیین می‌شود. در حال حاضر شاخص IP میزان مقاومت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی را در برابر نفوذ اجسام خارجی و انواع مایعات نشان می‌دهد. در مقابل شاخص IK بیانگر تحمل بدنه خارجی این تجهیزات را در مقابل ضربات مکانیکی خارجی میباشد.
آزمون درجه حفاظت ( کد IP ) چیست؟
آزمون درجه حفاظت (Degree of Protection) سطح حفاظت محفظه‌ی خارجی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی را در مقابل نفوذ آلودگی‌های مختلف نشان می‌دهد. به بیان دیگر، کد IP میزان مقاومت تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی را در مقابل نفوذ ذرات جامد و مایع بیان می‌کند. براین اساس کمیته بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) سیستم درجه‌بندی میزان حفاظت تجهیزات در برابر نفوذ ذرات جامد و مایع را راه‌اندازی نموده و به هر تجهیز یک کد مشخص اختصاص داده است. این کد شامل دو عدد اجباری است که به صورت IPXX مشخص می‌شود و دو حرف اختیاری را نیز در بر می‌گیرد که توضیحات تکمیلی در مورد تجهیز مورد تست را در اختیار کاربر می‌گذارد.
طبقه بندی انواع آزمون درجه حفاظت :
آزمونهای درجه حفاظت بر روی تمامی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی قابل اجراست. این آزمون میزان نفوذپذیری اجسام جامد و مایعات را به تجهیزات مختلف نشان می‌دهد. هم‌چنین یکی از مسائلی که تحت پوشش این آزمون قرار دارد، دسترسی به قسمت‌های خطرناک تجهیزات (Hazardous parts) میباشد. براین اساس آزمون درجه حفاظت به صورت زیر تقسیم‌بندی می‌گردد:
- آزمونهای درجه حفاظت در برابر اجسام جامد
قابلیت نفوذ اجسام جامد خارجی مانند دست انسان و هم‌چنین نفوذ گرد و خاک به درون محفظه تجهیز مورد آزمون در این بخش طبقه‌بندی شده و با توجه به سطح نفوذ، متناسب با الزامات استانداردها عدد مورد نظر برای تعیین نفوذپذیری در مقابل اجسام خارجی مشخص می‌گردد.
آزمون حفاظت در برابر ضربات مکانیکی (کد IK) چیست؟
آزمون حفاظت در برابر ضربات مکانیکی (IK) میزان تأثیرپذیری محفظه تجهیزات الکتریکی و یا الکترونیکی را در برابر نیروهای مکانیکی خارجی نشان می‌دهد. این آزمون‌ها که مطابق با استاندارد بین‌المللی IEC 62262، IEC 60068-2-75 و استاندارد ملی ISIRI 9936 بر روی تجهیزات مختلف الکتریکی و الکترونیکی انجام می‌پذیرد، می‌تواند بازه IK 00 تا IK 10 را در بر بگیرد.
عواملی که استفاده از آزمونهای IP و IK را ضروری میکنند به شرح زیر میباشد:
1- ایمنی (Safety)
در دسترس بودن بخش‌های برق‌دار یک سیستم الکتریکی می‌تواند خطرات جانی بسیاری را متوجه افراد و پرسنل درگیر با آن تجهیز نماید. نفوذ آگاهانه یا ناآگاهانه اجسام خارجی مانند دست، انگشت، اجسام نوک‌تیز مانند پیچ‌گوشتی و … به درون تجهیزات الکتریکی می‌تواند مشکلات جدی در حوزه ایمنی افراد بوجود آورد. آزمون نفوذپذیری با در نظر گرفتن عواملی مانند خطرساز بودن تجهیز می‌تواند میزان کاهش این خطرات را در بر داشته باشد.
2- عملکرد تجهیز (Functionality)
هر تجهیز الکتریکی و الکترونیکی به منظور انجام فرآیند و عملکرد خاصی طراحی و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. برخی از این تجهیزات عملکرد کلیدی دارند و حتی برخی از آن‌ها مانند تجهیزات پزشکی به‌صورت مستقیم با جان انسان ارتباط دارند. نفوذ اجسام خارجی مانند گرد و خاک و یا در معرض رطوبت قرار گرفتن آن‌ها و یا امکان نفوذ مایعات به درون این تجهیزات می‌تواند عملکرد آن‌ها را مختل نموده و تبعات جبران‌ناپذیری برجای گذارد. از این رو نیاز است تا هر تجهیز متناسب با محل بهره‌برداری آن در مقابل این عوامل خارجی ایمنی‌های لازم را داشته باشد. این ایمنی‌ها با شاخص IP نشان داده می‌شوند.
به علاوه ضربات ناخواسته و یا عمدی به بنده تجهیزات می‌تواند عملکرد آن‌ها را دچار تغییر نماید. برخی از تجهیزات به شوک‌های مکانیکی بسیار حساس هستند (مانند حسگرها، کنترلرها و …) و وارد آمدن ضربات مکانیکی به این تجهیزات می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را بوجود آورند. آزمون حفاظت از ضربه (IK) شاخصی را در اختیار تولیدکنندگان، واردکنندگان، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد تا بتوانند در ارتباط با استقامت مکانیکی تجهیزات الکتریکی ناشی از ضربات خارجی اطلاعات کافی را در اختیار داشته باشند.
3- بازاریابی (Marketing)
بازار امروز بازار رقابت‌ها است. در هر زمینه تولیدکنندگان متعددی وجود دارد که برای ارائه محصول خود در سطح ملی و بین‌المللی تلاش میکنند. ارائه گواهینامه‌های معتبر برای محصولات از سوی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان را با خیالی آسوده به استفاده از آن محصول وامی‌دارد. در کنار این موضوع، برخی از تجهیزات خاص نیازمند گواهینامه‌های خاص هستند که در صورتی که تولیدکنندگان بتوانند این گواهینامه‌ها را اخذ نمایند، می‌توانند در بازار فروش محصولات خود نسبت به سایر رقبا پیشتاز باشند. گواهینامه درجه حفاظت IP و حفاظت در برابر ضربات مکانیکی IK از مهم‌ترین گواهینامه‌های موجود هستند که می‌توانند در کسب نشان CE، ATEX، SIL و بسیاری از گواهینامه‌های ملی و بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرند.
قابلیت‌های آزمایشگاه مرجع اپیل در حوزه آزمون حفاظت از ضربه (IK):
آزمایشگاه مرجع و دانش‌بنیان صنایع انرژی الکتریکی (اپیل) قادر است تا آزمونهای مربوط به مقاومت مکانیکی و حفاظت در برابر ضربات مکانیکی (IK) تابلوهای فشارضعیف را مطابق با آزمون Empty Enclosure بر پایه استاندارد IEC 62208 انجام داده، تست ریپورت‌های جامع ارائه و گواهینامه‌های معتبر بر پایه این استاندارد صادر نماید. لازم به ذکر است که با توجه به در اختیار داشتن گواهی تأیید صلاحیت آزمایشگاهی از نهاد بین‌المللی ILAC توسط آزمایشگاه دانش‌بنیان صنایع انرژی (اپیل)، گواهینامه‌های ارائه شده از سوی این مرکز امکان رهگیری بین‌المللی داشته و قابل استفاده برای اخذ نشان‌های بین‌المللی معتبر مانند CE، ATEX، SIL و … میباشد.
مزایای آزمایشگاه درجه حفاظت (IP) و حفاظت در برابر ضربات مکانیکی (IK) صنایع انرژی (اپیل)؟
- امکانات و تجهیزات بروز در زمینه انجام انواع آزمونهای درجه حفاظت (IP)
- تجهیزات پیشرفته و بروز در زمینه انجام آزمون حفاظت در برابر ضربات مکانیکی (IK) برای تجهیزات مختلف
- امکان انجام آزمونهای Empty Enclosure مطابق با استاندارد بین‌المللی IEC 62208، ارائه تست ریپورت جامع و گواهینامه معتبر و قابل رهگیری بر پایه این استاندارد
- بهره‌گیری از کادر متخصص و مجرب در انجام آزمون‌ها
- عدم وجود محدودیت در ابعاد تجهیزات
- امکان تجمیع گزارش‌های IP و IK در کنار سایر آزمونهای مورد نیاز تأییدیه‌ها و گواهینامه‌های ایمنی و ایمنی عملکردی SIL، CE، ATEX و …
- ارائه خدمات به مشتریان در کوتاه‌ترین زمان ممکن
- امکان رهگیری و ردگیری بین‌المللی مطابق با استانداردهای روز دنیا مانند استاندارد ISO 17025
- قابلیت استفاده از تست ریپورت‌ها برای دریافت نشان‌های بین‌المللی مانند CE، ATEX، SIL و …
آزمایشگاه درجه حفاظت شرکت دانش بنیان صنایع انرژی (اپیل) دارای تأیید صلاحیت از سازمان‌های زیر است:
1- گواهینامه آزمایشگاه همکار از سوی اداره کل استاندارد استان البرز
2- اعتبارنامه آزمایشگاه آزمون تجهیزات ارتباطی و فناوری ارتباطات از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ایران
3- پروانه آزمایشگاه همکار در حوزه تجهیزات پزشکی از سوی وزارت بهداشت و درمان علوم پزشکی
4- تفاهم‌نامه همکاری فی‌مابین با شرکت ملی گاز ایران در زمینه پروژه‌های پژوهشی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی در حوزه ATEX، EMC و …
5- گواهی تأیید صلاحیت و استقرار سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استاندارد ISO/IEC 17025:2005 از سوی شرکت توانیر
6- گواهینامه صلاحیت آزمایشگاهی در زمینه تست تجهیزات ضد انفجار از شرکت نفت و گاز پارس
7- گواهینامه تأیید صلاحیت آزمایشگاه در انجام آزمونهای حفاظت بدنه تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی از سوی مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران
8- گواهینامه تأیید صلاحیت و آزمایشگاه همکار مطابق با استاندارد ISO/IEC 17025:2017 از سوی اتحادیه بین‌المللی تأیید صلاحیت آزمایشگاهی (ILAC)
9- تفاهم نامه همکاری با Certification Body های اروپایی نظیر IMQ ایتالیا، SZU test ترکیه و …
چه خدماتی به مشتریان آزمایشگاه حفاظت از بدنه مجموعه شرکت صنایع انرژی به مشتریان ارائه می‌شود؟
- امکان انجام آزمونهای نفوذپذیری بر روی طیف وسیعی از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی با استفاده از بروز‌ترین امکانات موجود در آزمایشگاه
- امکان انجام آزمونهای حفاظت از ضربه IK بر روی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی با استفاده از تجهیزات پیشرفته
- عدم وجود محدودیت در سایز و ابعاد تجهیزات مورد آزمون
- امکان انجام آزمون برای کلیه تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
- ارائه گزارش‌ها و تست ریپورت‌های جامع برای دریاف نشان و گواهینامه‌های ملی و بین‌المللی
- ارائه گواهینامه معتبر IP و IK برای انواع تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
- امکان رهگیری آزمون‌ها و تست ریپورت‌ها مطابق با استانداردهای موجود
- بهره‌گیری از کادر مجرب و متخصص در حوزه انجام آزمونهای نفوذپذیری IP
استفاده از استانداردهای موجود در ارزیابی حفاظت از ضربه IK